Rusya’da faaliyet gösteren Türk sahipli tur operatörlerinin havayolu şirketleri Avrupa Birliği ve Amerika’nın yaptırım kıskacına girince turist taşımak için çözüm arayışına girmişlerdi.
Bu nedenle Türkiye’de havayolu şirketi kurmaları önerilen önde gelen üç şirket (Pegas, Anex, Coral) için SHGM’de mevzuat değişikliğine giderek, onlar için şirket kurmayı kolaylaştırmıştı.
Rusya’ya karşı başlatılan yaptırımlar, son iki yılda iki şirketin (Atlas Global ve Onur Air) kapandığı, 14 yıldır tek şirketin kurulamadığı sivil havacılık sektöründe yeni şirketlerin kurulmasının önünü açtı.
SHGM’nin yaptığı kolaylaştırma sonrası ilk olarak harekete geçen Anex Gurubu, önceleri Antalya’da Azur Türkiye adlı bir şirket kuracakken, daha önce kurulmuş olan MGA (Mavi Gök -Blue Sky Airlines) adlı şirket adıyla faaliyet gösterecek.
Şirket, başlangıçta iki adet B-737/800 ve bir adet 737/900 alacak. İki uçağın hazır olduğu ve temmuz başı Almanya ve Avusturya’dan Antalya’ya uçuşlara başlanılması planlanıyor. Temmuzdan itibaren de peş peşe üç adet B-777-300 tipi uçağın filoya katılması bekleniyor. Ağırlıklı olarak Avrupa ülkelerine uçuş yapacak olan şirketin kış sezonunda da Avrupa’dan Mısır’ın Hurgada ve Sharm el Sheikh’e uçuş yapması planlanıyor.
Yine Antalya merkezli Pegas Touristic’e bağlı olarak kurulan Southwind Airlines, SHGM’den ön izini aldı. Şirket filosu, ilk etapta 3 adet A321 ve daha sonra A330 tipi uçaklardan oluşacak. Rusya ve Türk Cumhuriyetleri pazarında çalışacak olan şirketin temmuz başında uçması için hazırlıklar yoğun bir şekilde sürüyor.
Rusya pazarındaki diğer tur operatörü Coral Travel’in henüz havayolu kurmak için girişimde bulunmadığı belirtiliyor.
Antalya merkezli olarak kurulacak olan Litvanyalı Blue Bird Nordic (BBN) adlı şirketin de çalışmalarını sürdürdüğü ve ortaklık yapısının değiştiği ileri sürüldü.
Şirketin Kuzey Avrupa ülkelerine yönelik olarak faaliyette bulunacağı belirtiliyor.
Yeni kurulacak şirketlerden biri de base olarak İzmir’i seçen ve 5 adet B777 tipi uçakla kargo uçuşlarıyla işe başlayacak olan Anka Air. Şirket, SHGM’den gerekli ön izni aldı ve iki uçağını bir süre önce İstanbul Atatürk Havalimanı’na getirdi.
Yıllardır hiç şirket kurulmayan Türk sivil havacılık sektöründe Atlas Global’in iflas etmesinden sonra faaliyetlerine ara veren Onur Air’in de uçuş sertifikasının iptal edilmesiyle Türkiye sivil havacılık filosundan 50’ye yakın uçak eksildi.
Yeni kurulacak şirketlerle sektöre ilk etapta 20’ye yakın uçak girecek, daha sonra da bu sayı giderek artacak.
Sektörde halen, THY’nin yanı sıra Pegasus, Sun Ekspres, Corendon, Free Bird ve Tailwind adlı 6 şirket havayoluyla yolcu taşımacılığı faaliyeti gösteriyor.
Kargo taşımacılığında ise, ACT, MNG ve ULS adlı üç şirket faaliyet gösteriyor.
Yıllarca 550 (pax-kargo) civarındaki uçak sayısında duraklayan sektörde THY’nin filoyu arttırmasıyla yolcu uçağı sayısı 573’e, kargo uçak sayısı da 39 adede çıkarak sivil havacılık filomuzdaki uçak sayısı 612’ye kadar yükseldi. Yeni kurulan şirketlerin getireceği uçaklarla TC tescilli uçak sayısı 650’ye çıkacak.
Bu demektir ki, hepsi ay yıldızlı bayrak taşıyan 650 uçak Türkiye turizmi, haliyle ekonomisi ve kalınması için uçacaktır.
Tüm bu gelişmeler havacılık sektörünün yükselen başarı grafiğinin anlamlı birer göstergesi olarak gurur vesilemizdir.
İyi uçuşlar Türkiye’m.
TÜRK SİVİL HAVACILIK FİLOSU-2022
THY: …………………………377
(Cargo 20- Anadolu Jet:57)
PEGASUS: ………………….91
SUN EKSPRES:….55+12:67
CORENDON:…….18+24: 42
FREE BIRD…………….8+1:10
TAILWIND:…………….5+1: 6
**************************
TOPLAM…………………..573
*********************TURKISH CARGO ………20
ACT:…………………………..5
MNG:………………………….9
ULS:……………………3+2=5
************************
TOPLAM……………………39
TOPLAM: Yolcu 573 +Kargo 39: 612 Uçak
(NOT: Çizelgede + işareti sonrasındaki sayılar Wet-Lease kiralanmış uçaklardır. Sayıya Corendon Dutch(3), Corendon Europa-Malta (15), Free Bird Europa-Malta (2), THY- Air Albania (1) dahil değildir.
************************************************
SHGM, uzatmalardaki ruhsatı iptal etti. Onur Air’in 30 yıllık hikayesi bitti
Türkiye’nin en eski özel hava yolu şirketi olan ve Covid-19 pandemisi nedeniyle Mart 2020’den bu yana uçuşlarına ara veren Onur Air Taşımacılık A.Ş’ye, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) birçok kez şans vermesine rağmen, şirketi almak veya ortak olmak için hiç talipli çıkmadı. Bunun üzerine SHGM, AOC (Air Operator Certificate) adlı uçuş işletme ruhsatını bu kez uzatılmadı ve iptal etti.
Mali dar boğaza girip, maaş veremeyen Onur Air’in uçuş ruhsatı ilk olarak 21 Eylül 2021 tarihinde üç ay süreyle askıya alındı. Çalışanlar zorda kalmasın diyerek ruhsatı tekrar uzatılan Onur Air ile ilgili olarak birçok kişi ve şirketin adı, alıcılar arasında gösterildi, fakat satış olmadı.
SHGM, her seferde sürenin dolmasına rağmen şirketin ruhsatını iptal etmedi ve yaptığı yeni uzatma talebine de cevap vermeyerek, şirketin satış veya ortaklığı konusunda olumlu adım atabilmesi için fırsat verdiyse de hiçbiri işe yaramadı.
Şirket yönetimi bir yandan mali ve teknik yetersizliklerini gidermeye çalışırken, bir yandan da yeni ortak veya alıcıları ikna etme çabalarını aralıksız sürdürdü.
Suudi Arabistan Havayolları’na yıllarca uçaklarını kiralayan Onur Air, bu şirketle olan anlaşmasının bitmesinden ve iç hatlardan da çekilmesinden sonra zor duruma girmiş, Covid-19 pandemisi sonrası 25 Mart 2020’den bu yana tüm uçuşlarını durdurmuştu. İki yılı aşkın bir süre çalışanlarına maaş veremeyen ve elindeki uçakları da birer birer kaybetti.
Ruhsatın uzun süre askıda tutulmasıyla satış konusunda zaman kazandırılan Onur Air’in 1700’e yakın çalışanı için bir ümit ışığı doğmadı ve onlar da Atlas Global çalışanları gibi kaderleriyle baş başa kaldılar. Yani olan onlara oldu.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na yakın kaynaklar, 30 yıllık bir geçmişe sahip ve havacılık dünyasında önemli konumda olan Onur Air gibi firmayı kapatmanın çok da doğru olmayacağını, Onur Air çalışanlarının ve ailelerinin durumunu da düşünerek uzun süre şans vermenin çok doğru bir hareket olduğunu söylüyorlar.
14 Nisan 1992’de Ten Tur Turizm Şirketi ortaklarından Hayri İçli, Ünsal Tülbençi ve Hamit Cankut Bagana ortaklığıyla kurulan Onur Air, daha sonra Ten Tur’u satın alan H. Cankut Bagana’ya kaldı.
IATA, IOSA ve EN9110-2005 Kalite ve Standardizasyon Belgesi’ne sahip Onur Air’in 2018’den sonra tamamı Airbus olan 33 uçaklık bir filosu bulunuyordu.
Şirket, 2005 yılında Esas Holding’e ait Pegasus Havayollları’na satılmış, daha sonra bu satış 10 milyon liralık kur farkı nedeniyle bozulmuştu. Gerçek neden ise, o sırada World Focus şirketinin Atlas Jet’te kiralık olan MD-83 tipi uçağının Isparta’da düşmesiydi. Çünkü, Onur’un o sırada filosunda 12 adet MD-83 vardı.
Ali Sabancı bu nedenle almaktan caydı.
Daha sonra İranlı genç iş insanı Babek Zencani (İran önceki Cumhurbaşkanı Rafsancani’nin yakın muhafızı ve Ege Üniversitesi Elektronik Bölümü mezunu)
Onur Air’i (İran’a göre devlet parasıyla!) 255 milyon dolara satın aldı. Ödemenin tamamını yapamadı ve şirket zora girdi.
Batmaması için şirkete 100 milyon USD kadar para koyan Cankut Bagana, önce yüzde 80’ini, sonra ortaklardan Mahdi Shams’in yüzde 20’lık hissesini icradan alacağına karşılık satın alıp Onur Air’in rahatça satışı için tümüne sahip oldu.
Fakat yine de satın alacak kimse olmadı.
Onur Air’in, Onur Teknik ve OMS adlı yedek parça alım satımı yapan şirketinin yanı sıra, Bulgaristan’da kurulan A320 tipi üç uçağa sahip olan Holiday Europe adlı bir şirketle bağı olduğu biliniyor.
Şirketin kurtarılması için Doğu Perinçek dahil, birçok kişinin devreye girerek yardım ettiği, fakat 250 milyon dolara yaklaştığı iddia edilen borç nedeniyle alıcıların bu işe yanaşmadığı söylendi.
Hakimlik yapan bir babanın oğlu olarak çalışma hayatına genç yaşta bir rehber olarak başlayan ve çok da başarılı olan Bagana’nın bir dönem 35 otel işlettiği ve vergi rekortmeni olduğu da bir gerçek. 30 yılda 100 milyondan fazla yolcu taşıyan Onur’un Airbus’tan birçok kez en başarılı şirket ödülü aldığı da biliniyor. Şirketin bir dönem pazarda en fazla yolcu taşıması üzerine Hollanda Hükümeti tarafından uçuşlarına yasak getirilmiş, Türkiye’nin müdahalesi ile de uçuşları tekrar başlamıştı. Kısaca Onur Air iyi bir şirketti, ama son dönemlerde iyi yönetilemediği görüşü çok yaygındı. Cankut Bey ise her şeye rağmen başarılı olmuş bir ticaret adamıydı. Tam 30 yıldır tanıdığım Cankut Bey’in ve Onur Air’in Anka kuşu gibi küllerinden tekrar doğup eskiye dönebilmesini çalışanların adına söylemeyi inanın tüm kalbimle isterim.
Cankut Bey’e sağlıklı ömür diliyor, şirket çalışanlarını da mağdur etmeyecek bir çözüm bulabileceğini ümit ediyorum.