Tanker uçağının havada bir başka uçağa yakıt ikmali yapması askeri uçaklarınn normal operasyon sayılan bir faaliyettir. Havada uçan bir uçağa yere inmeden bir başka uçaktan yakıt ikmali tekniğinin 100 yılı aşkın bir süredir kullanılmakta olduğunu öğrenince şaşırabilirsiniz. ABD Hava Kuvvetleri Haziran 2023’de bunun 100. Yılını ülke çapında yaptığı uçuşlar ve gösterilerle andı.
Havada yakıt ikmali
Havadaki uçağa yakıt ikmali yapmanın faydaları uzun süredir biliniyor. En bilinen faydası, yakıt ikmali yapılan uçağın havada kalma süresini uzatmak. Havada yakıt ikmali, personelin görev süresi ve insani ihtiyaçları ve limitleri nedeniyle sınırlıdır.
Ancak başka önemli avantajları da var. Bir uçağın ağır bir yük ile (silahlar, muhimmat ve kargo yükü) ve maksimum kalkış ağırlığını geçmemek için gereğinden az bir yakıt ile kalkış yapmasından sonra, görev gereği ihtiyacı kadar ilave yakıt almasına olanak tanır. Ayrıca uzun sürecek uçuşlar için de havada ilave yakıt alması da gereklidir.
Havada yakıt ikmali, dünya çapında birçok hava kuvvetlerinin ortak bir yeteneğidir. Havada yakıt ikmali yapacak nakliye uçakları tanker uçağı olarak modifiye edilir.
Havada yakıt ikmali yolcu uçakları için kullanılmamaktadır. Bu, güvenlik endişelerinden (çok sayıda yolcu ile tanker uçağına çok yakın uçmak zorunda olmak), lojistik ve maliyetlerden kaynaklanmaktadır. Uçuş güvenliği her şeyden daha önemlidir.
100 yıl önce havada ilk yakıt ikmali
Havacılığın ilk günlerine bakıldığında, havada yakıt ikmali ile ilgili çakışmalar ve deneyler 1920’lerin başında başlamıştır. Bu işlem basit bir anlatım ile tipik olarak havadaki uçağın bir tanker uçağından sarkıtılan bir tüp vasıtası ile yakıt almasın içerir.
Kayıtlara geçmiş havada başarılı ilk yakıt ikmali, 1923 yılında ABD Hava Kuvvetleri uçaklarıyla yapıldı. Hava Kuvvetleri, DH-4B çift kanatlı uçakları arasında havada yakıt ikmali için başarılı bir sistem geliştirdi. 27 Haziran 1923’te, pilotlar Virgil Hine ve Frank W. Seifert bir DH-4B uçağı ile, pilotlar Lowell H. Smith ve John P. Richter tarafından kullanılan başka bir DH-4B uçağına başarıyla yakıt ikmali yaptı.
Bundan İki ay sonra, havada yakıt alan aynı pilotlar, Smith ve Richter, 37 saatin üzerinde süren bir uçuşla dünya dayanıklılık rekoru kırdılar ve bunun için havada tam 16 defa yakıt ikmali yaptılar.
Bundan sonraki yıllarda yakıt ikmal sistemleri, ikmal hortumları ve ataşmanlarda çok fazla gelişmeler yapıldı. Başta ABD ve İngiltere hava kuvvetleri olmak üzere, İngiltere’de ticari yolcu ve kargo uçuşları için havada yakıt ikmali sistemleri geliştirme arzusu vardı. Ancak sınırlı bazı denemelerde bir ilerleme kaydedilmeyince vazgeçildi.
Askeri havacılıkta havada ilk yakıt ikmali, 100 yıl sonra 27 Haziran 2023’te ABD Hava Kuvvetleri Komutanlığı tarafından kutlandı. Bu kutlama, 26 üsten 150’den fazla tanker uçağının havada yakıt ikmali gösterilerine katıldığı büyük ölçekli bir etkinlik oldu.
Bu gösteriye, “KC-135 Stratotanker”lerden “McDonnell Douglas KC-10 Extender”lara ve en yeni “Boeing KC-46 Pegasus” uçağına kadar bir dizi uçak katılmıştı.
Resimler, Teksas ve Oklahoma üzerinde bir dizi havada yakıt ikmali uçuşu gösterisi gerçekleştiren 97. Air Mobility Wing’in 54. ve 56. Air Refueling Squadron tarafından çekilmiştır.
Erhan İnanç